19 Prill 2024

Ndryshimet në sistemet demokratike

 Shkruar nga Ali Hertica

Ekzistojnë dallime të mëdha midis vendeve në mënyrën e organizimit të legjislaturës dhe ekzekutivit dhe si ato përbëhen. Ekzistojnë tre grupe kryesore të sistemeve demokratike.

Zgjedhjet për një parlament zhvillohen në një sistem parlamentar. Një qeveri duhet të formohet në bazë të rezultateve të zgjedhjeve. Kjo kërkon shumicën e vendeve në parlament.

Ndonjëherë njëra palë ka shumicën, ndonjëherë parti të ndryshme duhet të punojnë së bashku për të formuar një shumicë.

Kjo shpesh varet nga sistemi zgjedhor, sistemi që përcakton se si zhvillohen zgjedhjet.

Në një sistem parlamentar, qeveria duhet të ketë besimin e shumicës së parlamentit. Mazhoranca gjithashtu mund ta dërgojë qeverinë në shtëpi. Në një rast të tillë, zgjedhjet e reja shpesh mbahen.

Ndarja midis pushtetit legjislativ dhe ekzekutiv përkthehet në zgjedhje të ndara për të dy fuqitë në disa vende. Në Shtetet e Bashkuara, për shembull, jo vetëm parlamenti, por edhe presidenti zgjidhet nga njerëzit. Presidenti pastaj ka bazën e tij të pushtetit.

Ai vetë mbledh së bashku një qeveri që nuk varet nga një shumicë në parlament. Kjo do të thotë që qeveria amerikane nuk mund të dërgohet në shtëpi nga parlamenti.

Qeveria drejtohet drejtpërdrejt nga presidenti. Sidoqoftë, për vendime të rëndësishme politike, kësaj qeverie i duhet një shumicë në parlament. Prandaj qeveria duhet të bashkëpunojë me parlamentin.

Një sistem gjysëm-presidencial është një përzierje e dy sistemeve të përmendura më lart.

Pushteti ekzekutiv atëherë jo vetëm që përbëhet nga një president i zgjedhur nga popullata, por gjithashtu përfshin një kryeministër, qeveria e të cilit varet nga një shumicë në parlament.

Nëse presidenti dhe kryeministri janë të së njëjtës parti politike, ata mund të punojnë së bashku në legjislacionin dhe zbatimin e politikave.

Por gjithashtu mund të ndodhë që ata të jenë anëtarë të partive të ndryshme dhe se ata janë kryesisht rivalë të njëri-tjetrit.

Fuqia e presidentit bëhet më e vogël në atë rast dhe ajo e kryeministrit rritet. Franca është një shembull i një sistemi gjysmë-presidencial.

...

Kalendari

Ngjarjet e datës 8 gusht 2023

 - Partia Demokratike e Kosovës, mban konferencë për media. (Selia Qendrore e PDK-së, ora 11:00)

 

 - Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, organizon shfaqjen e filmave “I Pabesi” dhe “Heshtja Vret”. (Kino “Armata”, ora 20:00)